Boks i zapasy w pismach Pawła? Zaciekawieni? No to czytamy dalej.
W ostatnich postach omówione zostało w miarę obszernie słownictwo medyczne oraz wojskowe, występujące w Nowym Testamencie, a dokładniej w pismach Łukasza i listach apostolskich, z których przynajmniej część pochodzi z tej samej redakcji co Łk i Dzieje. W związku z paryską olimpiadą nie sposób pominąć nawiązań sportowych, bo z takimi też mamy do czynienia, z czego najsłynniejsze są słowa Pawła „bieg ukończyłem”. Motyw udziału w wyścigach przewija się przez pisma nie tylko Pawłowe, ale też Łukaszowe. Zresztą, nawiązania olimpijskie znajdziemy u wielu filozofów greckich, chociażby Epikteta i Filona.
[1] W liście do Hebrajczyków autor używa metafor związanych z zapasami i biegiem:
Heb 12:1 Stąd że otoczeni jesteśmy nieprzebraną chmarą (tłumem mężczyzn, skotłowanym niczym w bitwie; dosł. νέφος – chmurą, hapax) świadków, odłóżmy na bok każdy ciężar (ὄγκος – masę, ciało; hapax) i grzech przylegający (εὐπερίστατος – kolejny hapax, powstrzymujący nasze plany) i pobiegnijmy z wytrwałością (wytrzymałością, wolą zwycięstwa)
Termin „wytrwałość” poza listami znajdziemy również w dwóch wersetach Łukasza:
– Łk 8:15 owoc przynoszą w wytrwałości (ἐν ὑπομονῇ, dodatek L)
– i 21:19 W wytrwałości (ἐν τῇ ὑπομονῇ) waszej posiądziecie dusze wasze, podobnie Mk 13:13, Mt 10:22, 24:13: wytrwający do końca
Podobnie w:
[2] Fil 2:16 Nie biegłem na próżno, ani na próżno się nie męczyłem.
[3] Gal 2:2 Nie biegłem ani nie byłem biegnącym na próżno.
[4] Gal 5:7 Pięknie biegniecie!…
[5] 1 Kor 9:24 Czy wiecie, że w stadionie (gr. στάδιος – stadium, dyscyplina sportowa lub arena) wszyscy biegacze biegną, ale tylko jeden otrzyma nagrodę? Biegnijcie więc tak, aby ją otrzymać! + 9:25 Każdy atleta (ὁ ἀγωνιζόμενος – walczący, w tym na arenie) we wszystkim ćwiczy samoopanowanie (ἐγκρατεύομαι – dis legomena)… + 9:26 Tak więc ja nie biegnę bez celu, ani nie boksuję (πυκτεύω – hapax, walczyć na pięści) jak ktoś bijący w powietrze.
Stadium jako miara długości pojawia się np. w Mt 14:24, Łk 24:13, J 6:19, 11:18.
Nagroda – βραβεῖον (dis legomena) również w:
[6] Fil 3:14 Usilnie dążyłem do celu, ku nagrodzie.
ἀγωνίζομαι – walczyć, brać udział w zawodach znajdziemy również u Łukasza:
[7] Łk 13:24 Walczcie (ἀγωνίζεσθε) o to by wejść przez wąskie drzwi; u Mt 7:13 tylko: Wchodźcie przez wąską bramę.
oraz Jana:
[8] J 18:36 Królestwo moje nie jest z tego świata. Gdyby królestwo moje było z tego świata słudzy moi walczyliby (ἠγωνίζοντο) o to, bym nie dostał się w ręce Żydów…
Najbardziej znane użycie tego czasownika jest jednak w listach deutero-pawłowych:
[9] 1 Tym 6:13 Weź udział w dobrej walce o wiarę… / ponownie: w obecności wielu świadków, niczym na arenie
[10] 2 Tym 4:17 Dobrą walkę stoczyłem. Bieg ukończyłem. Wiarę zachowałem.
Motyw ukończenia biegu (δρόμος – tris legomena) znajdziemy również w Dziejach:
[11] Dz 13:25 Kiedy Jochanan [Chrzciciel] kończył (wypełniał) swój bieg, rzekł:
[12] Dz 20:24 …jeśli tylko ukończę (τελειόω – dotrę do celu) swój bieg i służbę…
Jak pamiętamy, to samo porównanie używa Pedanius Dioskurydes z Tarsu w swoim wstępie do rozprawy „O sprawach medycznych”:
…nie z próżności ani nie z bezrozumnego biegu (ἄλογον δρμήν) mnie do takiej rozprawy wciągnięto.
Wnioski:
W pismach Łukasza (Ewangelia Łukasza, Dzieje Apostolskie), listach Pawła, listach deutero-pawłowych znajdujemy takie same metafory sportowe związane z udziałem w biegu, walką, udziałem w zawodach, wytrwałością, podejmowaniem wysiłku. Jak widać Łukasz był nie tylko lekarzem, wojskowym, urzędnikiem, ale też byłym biegaczem olimpijskim. A mówiąc poważniej: wspólne słownictwo i identyczne metafory wskazują na tę samą redakcję nie tylko Łk i Dz, ale też przynajmniej części listów.
Na poniższej grafice wspominany wcześniej stadion (gr. στάδιον) – „dyscyplina sportowa uprawiana w starożytnej Grecji, bieg krótki rozgrywany na dystansie jednego stadionu. Jedyna konkurencja igrzysk olimpijskich w latach 776–724 p.n.e.”
