Urlop zdrowotny może mieć swoje dobre strony. W dniu wczorajszym zakończone zostały prace nad ostatnimi dwoma rozdziałami do I tomu Synopsy, obejmującymi głównie mowę do uczniów w wersji Mateusza, kilka dni wcześniej zamknięto rozdział 25. Materiał analityczny jest więc gotowy. Obejmuje 27 pierwszych rozdziałów od „Historii narodzin” po „Wskazania dla uczniów” (wersety Łk 1:1 – 9:50, Mk 1:1 – 9:50, Mt 1:1 – 18:35), a więc zdarzenia i wystąpienia rozgrywające się głównie w północnej Galilei, w okolicach rybackiej wioski Kefar Nahum. Materiał synoptyczny zawarty w pierwszym tomie łączy markowe opowieści o cudach i uzdrowieniach z mowami stanowiącymi głównie materiał Quelle, wspólny dla redakcji Mateusza i Łukasza:

01. Prolog. Rodowody
02. Historia narodzin wg Mateusza
03. Historia narodzin wg Łukasza I
04. Historia narodzin wg Łukasza II
05. Johan Chrzciciel
06. Kefar Nahum I – Powołanie rybaków
07. MATEUSZ – Kazanie na górze I
08. MATEUSZ – Kazanie na górze II
09. Kefar Nahum II – Uzdrowienia
10. Kefar Nahum III – Powołanie Lewiego
11. MATEUSZ – Dalsze uzdrowienia
12. MATEUSZ – Mowa Misyjna
13. MATEUSZ – Poselstwo Johana
14. Kefar Nahum IV – Powołanie Dwunastu
15. MAŁA WSTAWKA I – Kazanie w dolinie
16. MAŁA WSTAWKA II – Poselstwo Johana
17. [MT] Odrzucenie
18. Podobieństwa
19. [MT] Podobieństwa II
20. Nad morzem. Cuda Jezusa
21. [MT] Wizyta w Nazara
22. Działalność misyjna. Śmierć Johana
23. [MT] W kraju Genezaret I
24. [MT] W kraju Genezaret II
25. Wskazania dla uczniów I
26. Wskazania dla uczniów II
27. [MT] Wskazania dla uczniów III

Druga część synopsy rozpocznie się od próby podpalenia wiosek samarytańskich przez B’ne Rgesz, Synów Grzmotu, Johana i Jakuba Zebedeidów. Od tego wydarzenia rozpoczyna się łukaszowa tzw. Duża wstawka, podróż do Judei, będąca w rzeczywistości „redakcyjnym śmietnikiem” ewangelisty, łączącym w jedno cały pozostały materiał. Możliwe też, że Mała i Duża Wstawka łącznie stanowiły odrębną ewangelię, którą połączono z tekstem Marka. Ciąg dalszy obejmuje znany już schemat: triumfalny wjazd do Jerozolimy, nauczanie w Świątyni, mowę przeciwko uczonym w piśmie, Małą Apokalipsę, a następnie duży fragment paschalny (ewangelia męki), kończący się opisami chrystofanie.

Warto w tym momencie przypomnieć czym jest synopsa i jakie stawia sobie cele.

Synopsa to przede wszystkim analityka tekstu i źródeł tekstualnych, próba rozłożenia tekstu ewangelii na czynniki pierwsze, określenia wzajemnych powiązań redakcyjnych. Ułożenie tekstu obejmującego ten sam zakres merytoryczny (te same perykopy) w tabeli analitycznej zarówno w języku polskim jak i koine pozwala dostrzec zakres korelacji, tożsamość źródeł, kopiowanie, wykorzystanie tekstu czy też niezależność i odmienność stylistyczną danej formy. Bezkrytyczne wykorzystanie słownictwa typowego dla jednego ewangelisty w drugim utworze jest dowodem posiłkowania się tekstem pisanym przez kolejnych redaktorów czy kopistów, uzupełniajacych tekst A o treści z B.

Synopsa to również nowy, niezależny przekład na język polski, nieobarczony religijnymi lub innymi kalkami i schematami. To próba oddania tekstu takim, jakim jest, jego „odcenzurowanie”, sprowadzenie „na ziemię”, oczyszczenie z dodatków, zmian i przeinaczeń. To również weryfikacja tekstu bazowego wraz z aparatem krytycznym, pozwalającym nie tylko na usunięcie różnorakich błędów w polskich przekładach, ale też ewidentnych pomyłek lub celowych zmian w tekście greckim, stanowiącym podstawę przekładu. Takim ewidentnym błędem Nestle-Alanda jest wielokrotnie przywoływany kuriozalny wariant Łk 3:33. Tekst Synopsy, nie tylko te błędy koryguje, ale też uzupełnia podstawę przekładu o wersety dotąd nieznane jak np. Łk 6:5 D i in.

logion 6:5d

Dlaczego synopsa ukaże się w dwóch tomach? Po pierwsze, pozwoli to na szybsze wydanie przynajmniej części materiału. Po drugie ilość tekstu jest tak duża, że nie jest możliwe zmieszczenie całości w jednej publikacji. Mówiąc szczerze, o ile kilka lat temu całość zajmowała ok. miliona znaków. tak teraz połowa synopsy zbliża się do miliona. A do tego doliczyć trzeba wszystkie materiały około redakcyjne, spisy treści, zestawienia, przedmowy etc. Podział tekstu w kluczowym momencie – przed dużą wstawką – ma sens zarówno redakcyjny jak i wydawniczy. Pomijam już aspekty techniczne – 1200 stronicowej książki nie da się w prosty sposób rozłożyć, wertować itd

Czy koniec pewnego etapu czy początek nowego? Tworzenie synopsy jest procesem, coś się kończy, coś trwa nadal. Zgromadzony materiał wymaga opracowania i przygotowania do druku. Rozpoczyna się etap związany z wyceną druku, składu, opracowaniem okładki i obwolut, przygotowaniem całościowym treści. Do tego dochodzi marketing i promocja. Za wszelkie pomysły i uwagi będę wdzięczny. Mam nadzieję na pozyskanie również przynajmniej skrótowej, ale profesjonalnej recenzji. Wydanie poprzedzone zostanie kampanią społecznościową. To wszystko czeka nas jeszcze w tym roku!