Na polskiej i angielskiej Wikipedii, w haśle dotyczącym problemu synoptycznego, widnieje od dawna pewien wykres, w którym w zasadzie nic się nie zgadza, może poza % wersetów Q u Łukasza i Mateusza. Autorzy pomylili się nawet w ilości wersetów dla danej ewangelii. Zadałem sobie kiedyś trud własnoręcznego przeliczenia tychże wersetów we wszystkich trzech ewangeliach, w podziale na źródła i poszczególne perykopy. Wnioski są następujące:
1. Tylko niecała połowa ewangelii Marka występuje zarówno u Łukasza jak i Mateusza (kolor ciemno i jasnoniebieski) – 48 a nie 76%. Treści wspólne dla Marka i Łukasza stanowią 11 a nie 1% a dla Marka i Mateusza aż 31% a nie 18. Zaniżono również materiał własny Marka z 10 do 3%.
2. Ewangelia Mateusza w połowie (49%) korzysta z Marka, 23% to materiał Q, wspólny z Łukaszem (kolor pomarańczowy), a 28% materiał własny (na szaro).
3. W przypadku Łukasza tylko 37% jest zbieżne z Markiem, 20% z Mateuszem a aż 43% to materiał własny. Łukasz wykorzystuje tylko 60% tekstu Ewangelii Marka podczas gdy Mateusz 80%.
Skąd takie rozbieżności? Ktoś po prostu przeliczył ilość perykop (segmentów tekstu, opowieści) a nie wersetów. W takiej wersji u Marka faktycznie znajdziemy tylko 4 perykopy własne na blisko 150. Są to tak mało znane historie jak próba pochwycenia Jezusa przez jego rodzinę, leczenie ślepca oraz głuchego śliną, i w końcu opowiastka o młodzieńcu co po pojmaniu Jezusa w Getsemane uciekał na golasa, zrzucając z siebie „płótno” (prześcieradło lub całun grobowy, w zależności od interpretacji).
Jednak kiedy przyjrzymy się dokładniej innym perykopom to również w ich ramach wielokrotnie znajdziemy dodatki Marka. Wiele z nich to drobne dodatki, obejmujące np. uszczegółowienie imion, np. Jakub i Jan „zwani Bene Regesz to jest Synowie Gromu”, żebrak, „syn Tymeusza, Bar-tymeusz,”, „matka Jozesa oraz Salome”, Szymon Cyrenejczyk – „ojciec Aleksandra i Rufusa”. Znajdziemy też dodatki o tajemnicy mesjańskiej. Np. po wejściu do Tyru „wstąpiwszy do domu, nie chciał, by ktokolwiek się o tym dowiedział; a nie mógł się ukryć”. Przy okazji, dla Ewangelii Marka znamienne jest to, że jego Jezus leczy chorych a następnie chowa się przed ludźmi albo ucieka przed tłumami na pustynię „bo nie był w stanie do domu wejść”.
Podobnie jest u Łukasza i Mateusza, gdzie w wielu perykopach łączony jest materiał z różnych źródeł np. cztery wersety wspólne z markiem poszerzone o cztery wersety materiału Q, wspólnego z Łukaszem + siedem wersetów dodatkowego materiału własnego. A wszystko w ramach jednej perykopy.
Jakie można wyciągnąć z tego wnioski? Nie wszystko co widzimy w internecie musi być zgodne ze stanem faktycznym, szczególnie gdy ktoś od wielu lat powiela nieaktualne lub błędne dane.
Grafika: Symbols of the Four Evangelists. St Mary’s Church, Henley-on-Thames. Za zgodą autora: Fr. Lawrence Lew, O.P. (Flickr)
Najnowsze komentarze